Kalendarium – daty, rocznice, wydarzenia

Ignacy Łukasiewicz

(ur. 8 lub 23 marca 1822 r. w Zadusznikach, zm. 7 stycznia 1882 r.  w Chorkówce)

200 lat temu, w marcu 1822 r., urodził się Ignacy Łukasiewicz, twórca światowego przemysłu naftowego. W 2022 r. przypada także 140. rocznica jego śmierci. Z wykształcenia  był farmaceutą, podczas pracy w aptece prowadził badania nad destylacją ropy naftowej, z której udało mu się wydzielić naftę. Następnie założył pierwszą na świecie kopalnię ropy naftowej, w Bóbrce w powiecie krośnieńskim. Jest wynalazcą lampy naftowej oraz pionierem  przemysłu naftowego w Europie. Był zaangażowany walkę o niepodległość Ojczyzny. Brał udział w konspiracji podczas Powstania Krakowskiego, wspierał finansowo Powstanie Styczniowe. Był on także filantropem i działaczem społecznym.

Zobacz publikacje dostępne w naszej Bibliotece

Maria Konopnicka

(ur. 23 maja 1842 r. w Suwałkach, zm. 8 października 1910 r. we Lwowie)

W 2022 r. przypada 180 rocznica urodzin  polskiej pisarki, poetki, tłumaczki i publicystki, twórczyni literatury dziecięcej, tworzącej w okresie realizmu, która w swoich tekstach wyrażała sprzeciw wobec antypolskiej polityki zaborców. Była odważną i niezwykłą kobietą o szerokich horyzontach. Należy docenić jej zasługi w walce o prawa kobiet.

Zobacz publikacje dostępne w naszej Bibliotece

Maria Grzegorzewska

(ur. 18 kwietnia 1887 w Wołuczy, zm. 7 maja 1967 w Warszawie)

Założycielka Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej, który w tym roku obchodzi 100 rocznicę utworzenia. Maria Grzegorzewska była naukowcem, pedagog specjalnym, tyflopedagogiem, tyflopsychologiem, działaczką społeczną. Jako pierwsza w Polsce podjęła systematyczne badania nad zagadnieniami pedagogiki niepełnosprawnych, stworzyła jej podstawy. Jej dzieła stanowią inspirację dla kolejnych badaczy i twórców akademickiej pedagogiki specjalnej oraz praktyki edukacyjnej, terapeutycznej i rehabilitacyjnej.

Zobacz publikacje dostępne w naszej Bibliotece

Wanda Rutkiewicz

(ur. 4 lutego 1943 w Płungianach, zaginęła 13 maja 1992 na stokach Kanczendzongi w Himalajach)

Himalaistka, pierwsza Polka i trzecia kobieta na świecie, która zdobyła najwyższy szczyt świata – Mount Everest. Imponowała siłą, sprawnością fizyczną i niezwykłą inteligencją. Była prekursorką kobiecych zespołów górskich. W 2022 r. mija 30 lat od śmierci himalaistki.

Zobacz publikacje dostępne w naszej Bibliotece

Józef Mackiewicz

(ur. 1 kwietnia 1902 w Petersburgu, zm. 31 stycznia 1985 w Monachium)

120 lat temu, 1 kwietnia 1902 r., w Petersburgu urodził się wybitny polski pisarz, publicysta, działacz emigracyjny – Józef Mackiewicz. Pisał zawsze o tematach trudnych i niejednoznacznych. Niezależnie, czy były to powieści, czy artykuły prasowe, bohaterem jego utworów stawał się człowiek uwikłany w skomplikowane mechanizmy historii. Był nieprzejednanym wrogiem totalitaryzmów, szczególnie komunizmu. Był pierwszym Polakiem, który jeszcze w czasie II wojny światowej badał ślady zbrodni katyńskiej..

Zobacz publikacje dostępne w naszej Bibliotece

Józef Wybicki

(ur. 29 września 1747 w Będominie, zm. 10 marca 1822 w Manieczkach)

Z wykształcenia prawnik, działalność polityczną rozpoczął w wieku 20 lat jako poseł na sejm w I Rzeczypospolitej. Długoletni współpracownik oraz przyjaciel gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, z którym wziął udział w wyprawie na pomoc powstańcom w Wielkopolsce w 1794, a później współdziałał w Legionach Polskich we Włoszech, w których powstanie w 1797 miał znaczący wkład. Autor polskiego hymnu narodowego, wielokrotny poseł na Sejm, jeden z inicjatorów Konfederacji Barskiej, uczestnik prac wdrażających Konstytucję 3 Maja, współorganizator Insurekcji Kościuszkowskiej. W 2022 r. będziemy obchodzić także 225-lecie powstania „Pieśni Legionów Polskich we Włoszech”.

Zobacz publikacje dostępne w naszej Bibliotece

Romantyzm polski

W 1822 r. w Wilnie ukazały się „Ballady i romanse” Adama Mickiewicza, zawarte w tomiku poetyckim, który wyznaczył początek polskiego romantyzmu. Wtedy po raz pierwszy ujrzały światło dzienne „Romantyczność”, „Powrót taty”, „Świtezianka”, „Pani Twardowska”, bez których trudno wyobrazić sobie ostatnich dwieście lat polskiej kultury”. Rok 2022 został ogłoszony Rokiem Romantyzmu Polskiego. Była to epoka, w której tworzyli genialni artyści, myśliciele i działacze polityczni, którzy w sytuacji narodowej niewoli stworzyli kraj duchowej wolności, rozwinęli programy niepodległościowe, a zarazem wynieśli polską muzykę, literaturę i malarstwo do rangi czołowych osiągnięć kultury europejskiej”. Najwybitniejsi twórcy epoki romantyzmu: Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, Cyprian Norwid w dziedzinie literatury, Fryderyk Chopin i Stanisław Moniuszko w muzyce, Piotr Michałowski i Jan Matejko w malarstwie. Bez Maurycego Mochnackiego i jego pism o wolnych Polakach, bez wieszczów Mickiewicza i Słowackiego, pochowanych w królewskich kryptach, bo Polacy uznali, że królom Polski są równi, nie byłoby Legionów Piłsudskiego czy Powstańców Warszawskich. To z romantyzmu wyrósł nowoczesny mesjanizm Jana Pawła II.

Zobacz publikacje dostępne w naszej Bibliotece

Stefan Wyszyński

(ur. 3 sierpnia 1901 r., zm. 28 maja 1981r.)

W 2021 r. przypada 40. rocznica śmierci, a także 120. urodzin duchownego. Kardynał Wyszyński był głosicielem uniwersalnych wartości chrześcijańskich i mężem stanu. Występował w imieniu Ojczyzny, domagając się od komunistycznych władz poszanowania wolności religijnej i broniąc polskiej kultury oraz zrozumienia znaczenia wolności Narodu, która dla Prymasa Tysiąclecia była priorytetem działalności kapłańskiej i społecznej.

kliknij tutaj, aby zobaczyć publikacje dostępne w naszej Bibliotece

Stanisław Lem

(ur. 12 lub 13 września 1921 we Lwowie, zm. 27 marca 2006 w Krakowie)

Najwybitniejszy przedstawiciel polskiej fantastyki i jednego z najpoczytniejszych pisarzy science-fiction na świecie, autor m. in. „Cyberiady”, „Solaris” czy „Bajek robotów”. W 2021 roku przypada 100. rocznica urodzin pisarza. W swoich rozważaniach nad kondycją współczesnego człowieka, skutkami postępu technicznego i cywilizacyjnego dostrzegał wiele zagadnień fundamentalnych dla kultury i myśli współczesnej. Przestrzegał przed negatywnymi skutkami technicznego rozwoju cywilizacji, a jego prace teoretyczne i prognozy futurologiczne mają znaczący wpływ na definiowanie miejsca ludzkości we wszechświecie i prognozowanie jej losu.

kliknij tutaj, aby zobaczyć publikacje dostępne w naszej Bibliotece

Cyprian Kamil Norwid

(ur. 24 września 1821 w Laskowie-Głuchach, zm. 23 maja 1883 w Paryżu)

Właściwie Cyprian Ksawery Gerard Walenty Norwid herbu Topór – polski poeta, prozaik, dramatopisarz, eseista, grafik, rzeźbiarz, malarz i filozof. W 2021 roku przypada dwusetna rocznica urodzin, wybitnego poety, dramatopisarza, prozaika i myśliciela, a także artysty sztuk pięknych. W twórczości swej Norwid odwoływał się do narodowej i ogólno-europejskiej tradycji, a zarazem był odważnym nowatorem. Twórczy wkład Norwida w nowoczesną polską literaturę, a szerzej w polską kulturę, jest ogromny, na wielu polach decydujący.

kliknij tutaj, aby zobaczyć publikacje dostępne w naszej Bibliotece

Krzysztof Kamil Baczyński

(ur. 22 stycznia 1921 w Warszawie, zginął 4 sierpnia 1944 w Powstaniu Warszawskim)

Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli poetów pokolenia Kolumbów. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Armii Krajowej, oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej oraz osiągnięcia w działalności na rzecz rozwoju polskiej kultury. Twórczość Baczyńskiego charakteryzuje się dużą dynamiką zmian – ewolucją postawy wobec rzeczywistości, która pociągała za sobą zmianę w repertuarze środków artystycznych. Zaczął pisać już jako gimnazjalista. Od 1940 publikował konspiracyjne tomiki wierszy (m.in. pod pseudonimem Jan Bugaj), a także anonimowo w podziemnych antologiach i czasopismach („Dzień Warszawski”, „Miesięcznik Literacki”). Jego twórczość jest ponadczasowa i chociaż przyszło mu żyć i tworzyć w ciężkich czasach okupacji, często wybiegał w przyszłość. Poeta unikał wypowiadania się na tak zwane tematy doraźne. Zapewne dlatego, że stając ponad politycznymi podziałami, patrzył dalej – poza wojnę, w czas, kiedy się ta makabra skończy; był – jak to ujął Kazimierz Wyka – „po stronie nadziei”.

kliknij tutaj, aby zobaczyć publikacje dostępne w naszej Bibliotece

Tadeusz Różewicz

(ur. 9 października 1921 w Radomsku, zm. 24 kwietnia 2014 we Wrocławiu)

W 2021 roku przypada setna rocznica urodzin Tadeusza Różewicza. Wybitny polski poeta, dramaturg, prozaik i scenarzysta, głęboko związany z losem pokolenia wojennego, baczny obserwator życia codziennego, społecznego i politycznego. Filozoficzna i egzystencjalna głębia obecna w twórczości Różewicza ma charakter uniwersalny, dzięki czemu nie tylko trafia do odbiorców z całego świata, ale jeszcze długo będzie oddziaływać na współczesną literaturę polską.

kliknij tutaj, aby zobaczyć publikacje dostępne w naszej Bibliotece

Konstytucja 3 Maja

Uchwalony 3 maja 1791 r. przez Sejm Wielki Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego akt wprowadził trójpodział władzy, niósł gwarancje swobód obywatelskich, tradycje chrześcijańskie, tolerancję i wartości Oświecenia. Jako pierwsza w Europie i druga na świecie Ustawa Rządowa stanowiła dowód głębokiego patriotyzmu oraz zrozumienia spraw obywatelskich i społecznych.

kliknij tutaj, aby zobaczyć publikacje dostępne w naszej Bibliotece