rok 2025
Senat Rzeczpospolitej Polskiej ustanowił patronów roku 2025:
- ks. prof. Józef Tischner
- Maria Pawlikowska-Jasnorzewska
- Władysław Stanisław Reymont
- Wojciech Has
- Edukacja zdrowotna i profilaktyka
Sejm Rzeczpospolitej Polskiej ustanowił patronów roku 2025:
- Stefan Żeromski
- Olga Boznańska
- Antoni Słonimski
- Franciszek Duszeńko
- gen. Kazimierz Sosnkowski
- Milenium Koronacji Dwóch Pierwszych Królów w Gnieźnie
- Polscy Bohaterowie z Katynia, Charkowa, Miednoje, Bykowni i innych miejsc
ks. prof. Józef Tischner
(ur. 12 marca 1931 w Starym Sączu, zm. 28 czerwca 2000 w Krakowie)
Józef Tischner był aktywnym uczestnikiem życia intelektualnego, cenionym wykładowcą filozofii na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Uważany był też za kapelana „Solidarności”. Jego etyka solidarności, kluczowa w walce z reżimem komunistycznym w Polsce, również dziś umożliwia głębsze zrozumienie moralnych fundamentów demokracji. „W swoich dziełach niejednokrotnie podkreślał potrzebę odpowiedzialności społecznej, dialogu i współpracy, akcentując konieczność budowy społeczeństwa hołdującego wartościom etycznym”. Jego działalność i dziedzictwo zachowują wartość zarówno w kontekście religijnym, jak i świeckim, a filozofia człowieka i solidarności pozostaje inspiracją w wielu współczesnych debatach. Pozostawił po sobie bogaty dorobek intelektualny, który do dziś inspiruje czytelników do refleksji nad istotą człowieczeństwa, wolności, solidarności i odpowiedzialności.
Źródło :
www.tvp.info/84302365/patroni-roku-2025
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska
(ur. 24 listopada 1891 w Krakowie, zm. 9 lipca 1945 w Manchesterze)
9 lipca 2025 r. będzie obchodzona 80. rocznica śmierci jednej z największych polskich poetek Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Jej spuścizna to około 500 wierszy, 20 sztuk teatralnych oraz kilka-naście słuchowisk radiowych. Senatorowie w uchwale wyrazili przekonanie o szczególnym znaczeniu dorobku twór-czego poetki. Tomiki z jej wierszami nadal są wznawiane, czytane i tłumaczone m.in. na języki angielski, niemiecki, francuski, włoski, rosyjski, szwedzki, chiński, japoński i hindi, czyniąc z niej, ob-ok Wisławy Szymborskiej, najchętniej przekładaną polską autorkę w historii. Nie jest poetką zapomnianą. Jej wiersze wykonywane były jako piosenki m.in. przez Ewę Demarczyk, Annę German, Irenę Santor, Czesława Niemena, Halinę Kunicką, Krystynę Jandę, Marylę Rodowicz, Marka Grechutę, Annę Marię Jopek, Grzegorza Turnaua, Kayah, Natalię Kukulską, a po jej dramaty sięgają kolejne pokolenia reżyserów teatralnych.
Źródło :
www.tvp.info/84302365/patroni-roku-2025
Władysław Stanisław Reymont
(ur. 7 maja 1867 w Kobielach Wielkich, zm. 5 grudnia 1925 w Warszawie)
W 2025 r. minie 100. rocznica śmierci Władysława Reymonta – laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury, którą Akademia Szwedzka przyznała mu 13 listopada 1924 r. za powieść „Chłopi”. Jak podkreślono, wychowany w wielodzietnej rodzinie nie miał szans na naukę. Stawiając wszystko na jedną kartę, porzucił w październiku 1893 roku pracę na kolei i podjął współpracę z czasopismami, publikował nowele i opowiadania, napisał także „Pielgrzymkę do Jasnej Góry” stawianą adeptom dziennikarstwa za wzór reportażu. Zdobył popularność dzięki powieściom „Ziemia Obiecana”, „Komediantka”, „Fermenty” oraz zbiory nowel. W 1902 r. „Tygodnik Ilustrowany” rozpoczął drukowanie powieści „Chłopi”, a dwa lata później pojawiło się jej wydanie książkowe. Ta wiejska epopeja stała się najważniejszym wydarzeniem literackim, podziwiano autora za wierne odtworzenie rytmu życia społeczności wiejskiej, za umiejętne łączenie naturalistycznych opisów, a także za niemal impresjonistyczne pokazanie przyrody.
Źródło :
www.tvp.info/84302365/patroni-roku-2025
Wojciech Has
(ur. 1 kwietnia 1925 w Krakowie, zm. 3 października 2000 w Łodzi)
Senat w uchwale o ustanowieniu roku 2025 Rokiem Wojciecha Jerzego Hasa, w 100. rocznicę urodzin reżysera, oddał mu hołd jako jednemu z najwybitniejszych twórców naszych czasów – filmowcowi, scenarzyście, rysownikowi oraz wieloletniemu wykładowcy i rektorowi Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. Jak podkreślono w uchwale, imponujący dorobek Hasa znany jest miłośnikom kina na całym świecie, a takie filmy jak „Pożegnania”, „Jak być kochaną”, „Rękopis znaleziony w Saragossie”, „Lalka” czy „Sanatorium pod klepsydrą” trwale wpisały się w historię nie tylko polskiej kinematografii. Has sięgał do kanonu europejskiego dziedzictwa kultury i wypełniał swe filmy bogatą metaforyką. Należał do gigantów światowego modernizmu, ale zarazem tworzył filmy arcypolskie, zawsze podejmując dialog z rodzimą mitologią, kompleksami i politycznymi narracjami” – czytamy w uzasadnieniu uchwały. „Chyba żaden inny polski filmowiec nie jest darzony taką estymą, a pełne podziwu wypowiedzi twórców światowej sławy, takich jak Martin Scorsese, potwierdzają Jego nieprzemijające zasługi i status wybitnego ambasadora polskiej kultury”.
Źródło :
www.tvp.info/84302365/patroni-roku-2025
Edukacja Zdrowotna i Profilaktyka
Senat podejmując uchwałę o ustanowieniu roku 2025 Rokiem Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki, chce w ten sposób włączyć się w działania zwiększające świadomość zdrowotną Polek i Polaków, promowanie badań profilaktycznych, aktywności fizycznej, zdrowego odżywiania i higieny psychicznej. W uchwale senatorowie zwrócili uwagę na wciąż pogarszające się statystyki dotyczące kondycji zdrowotnej społeczeństwa polskiego oraz dynamicznie rosnący odsetek zachorowalności na choroby cywilizacyjne. Równie zatrważające dane dotyczą otyłości, cukrzycy bądź innych chorób, których źródłem jest niezdrowy styl życia. Do tego dochodzi niechęć do poddawania się okresowym badaniom. Jak napisano w uchwale, dlatego niezbędna jest edukacja zdrowotna i większa dbałość o profilaktykę. „Podjęcie uchwały ustanawiającej rok 2025 Rokiem Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki stanowi zarazem wyraz wsparcia dla tych, którzy aktywnie, nierzadko w ramach oddolnych inicjatyw, działają na polu propagowania wiedzy z zakresu zdrowia zarówno fizycznego, jak i psychicznego” – czytamy w uchwale. Senat wyraża w niej nadzieję, że skoordynowanie ich wysiłków z kampanią społeczną, przedsięwzięciami edukacyjnymi oraz programami profilaktycznymi realizowanymi przez instytucje odpowiedzialne za zdrowie publiczne powinno przyczynić się do zmniejszenia dystansu między naszym krajem a tymi państwami Unii Europejskiej, które notują znacząco niższe statystyki zachorowań na choroby przewlekłe.
Źródło :
www.tvp.info/84302365/patroni-roku-2025
Stefan Żeromski
(ur. 14 października 1864 w Strawczynie, zm. 20 listopada 1925 w Warszawie)
Okazją do ogłoszenia roku Stefana Żeromskiego jest przypadająca w 2025 r. 100. rocznica śmierci autora „Popiołów” – jak napisano w uchwale – „jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy, duchowego autorytetu polskiej inteligencji, autora opowiadań, powieści, dramatów i reportaży, które ukształtowały narodowe myślenie wielu pokoleń Polaków”. Stwierdzono, że „Stefan Żeromski był twórcą przekonanym o doniosłej funkcji literatury, wierzył bowiem w szczególne posłannictwo pisarza i w jego odpowiedzialność za kształtowanie losu narodu i Ojczyzny”. „Bogatej twórczości literackiej Żeromskiego towarzyszyła równie intensywna wieloletnia działalność niepodległościowa i patriotyczna oraz praca społeczna. Od 1914 roku służył w Legionach. Uczestniczył w akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach, był projektodawcą Akademii Literatury Polskiej, prezesem Związku Zawodowego Literatów Polskich i polskiego oddziału PEN Clubu, a w 1918 roku stanął na czele Rzeczypospolitej Zakopiańskiej” – zwrócono uwagę. Dodano, że „obie aktywności, pisarską i społeczną, podporządkował dewizie zapisanej w młodzieńczym dzienniku: »Więc moja ludzkość to Polacy, mój wszechświat – to moja ziemia, a mój Bóg – to ojczyzna z tym wszystkim, co się w tym wyrazie zamyka…”.
Źródło :
www.tvp.info/84302365/patroni-roku-2025
Olga Boznańska
(ur. 15 kwietnia 1865 w Krakowie, zm. 26 października 1940 w Paryżu)
Jedną z patronek roku 2025 jest malarka Olga Boznańska. W tym roku przypadają 160. rocznica urodzin oraz 85. rocznica jej śmierci – jak napisano w uchwale – „jednej z najważniejszych postaci polskiego świata artystycznego przełomu XIX i XX wieku, najbardziej znanej polskiej artystki tego okresu”. „Obrazy Boznańskiej należą do najważniejszych dzieł polskiego malarstwa modernistycznego i kanonu historii sztuki, a jej kariera stanowi przykład jednego z najwybitniejszych polskich sukcesów artystycznych na arenie międzynarodowej” – uzasadnili posłowie. Zaznaczyli, że dzieła artystki są wystawiane w najważniejszych polskich muzeach. W uchwale przypomniano, że malarka była „wielokrotnie nagradzana na wystawach sztuki”. „Boznańska w 1912 roku została także odznaczona francuską Legią Honorową, a w 1937 roku otrzymała Grand Prix na wystawie powszechnej w Paryżu. Nie zapomniano o niej także w niepodległej Polsce. W latach trzydziestych malarkę uhonorowano nagrodą artystyczną Warszawy oraz orderem Polonia Restituta” – czytamy w uchwale.
Źródło :
www.tvp.info/84302365/patroni-roku-2025
Antoni Słonimski
(ur. 15 listopada 1895 w Warszawie, zm. 4 lipca 1976 Warszawie)
Okazją do obchodów roku Antoniego Słonimskiego jest przypadająca w 2025 r. 130. rocznica urodzin wybitnego poety, pisarza, tłumacza, publicysty, rysownika i krytyka literackiego. W uchwale Sejmu podkreślono, że Słonimski „w 1918 roku był jednym ze współtwórców pierwszej w wolnej Polsce kawiarni literackiej Pod Pikadorem, a niedługo później – grupy poetyckiej Skamander”. „W latach międzywojennych współpracował z Kurierem Polskim i Wiadomościami Literackimi oraz licznymi kabaretami. Był także współzałożycielem pierwszej w Polsce organizacji ochrony praw autorskich, znanej dziś jako Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych” – dodano. Przypomniano, że „w swojej działalności publicznej Antoni Słonimski sprzeciwiał się przemocy politycznej”, a jako prezes Związku Literatów Polskich „wykorzystywał swoją pozycję do walki o prawa materialne twórców i bronił wolności słowa” – uzasadnili parlamentarzyści, którzy określili Słonimskiego jako „jeden z największych autorytetów moralnych”. Posłowie przypomnieli, że w 1964 r. Słonimski złożył do władz PRL List 34 – protest środowiska literackiego przeciwko cenzurze i wydano wobec niego zakaz druku i zagranicznych wyjazdów. „Po wydarzeniach Marca 1968 r. pisarz padł ofiarą zainicjowanej przez Władysława Gomułkę nagonki antysemickiej, a jego nazwisko kompletnie zniknęło ze środków masowego przekazu” – zaznaczono.
Źródło :
www.tvp.info/84302365/patroni-roku-2025
Franciszek Duszeńko
(ur. 6 kwietnia 1925 w Gródku Jagiellońskim k. Lwowa, zm. 11 kwietnia 2008 w Gdańsku)
Okazją do ogłoszenia Roku Franciszka Duszeńki jest przypadająca w 2025 roku 100. rocznica urodzin jednego z najwybitniejszych polskich rzeźbiarzy. Franciszek Duszeńko w trakcie II wojny światowej należał do Armii Krajowej. Pomiędzy 1944 a 1945 rokiem był więźniem obozów koncentracyjnych: Gross-Rosen, Oranienburg i Sachsenhausen. „Doświadczenie wojny zaważyło na życiu młodego artysty. Po wojnie osiadł w Gdańsku, z którym pozostał związany przez resztę życia” – czytamy w uzasadnieniu. „Do historii przeszły zwłaszcza dwie nadzwyczajne realizacje pomnikowe Franciszka Duszeńki: pomnik Ofiar Obozu Zagłady w Treblince z 1964 roku, wykonany razem z Adamem Hauptem, oraz pomnik Obrońców Wybrzeża na Westerplatte w Gdańsku z 1966 roku, wykonany razem z Adamem Hauptem i Henrykiem Kitowskim. Wśród innych realizacji można wymienić pomnik Artylerii Polskiej w Toruniu oraz pomnik Marii Konopnickiej w Gdańsku” – wymieniano w uchwale. Prace artysty znajdują się w zbiorach m.in. Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz Muzeum Sztuki Medalierskiej we Wrocławiu. Twórca otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia: Medal Tysiąclecia, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Oświęcimski, Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. W 1986 roku otrzymał Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska, natomiast w 1989 roku Nagrodę im. Brata Alberta za wybitne osiągnięcia w dziedzinie sztuki sakralnej. W 2008 roku pośmiertnie przyznano mu Medal Księcia Mściwoja II. Artysta zmarł w Gdańsku w 2008 roku. „Jego sztuka wciąż budzi emocje i przypomina o dramatycznej historii XX wieku. Stanowi ona świadectwo tragicznych losów człowieka, którego lata młodości przypadły na II wojnę światową. Niesie patriotyczne i antywojenne przesłanie w dobie konfliktu za wschodnią granicą Polski. Należy uznać ją za niezwykle istotny głos niemal 80 lat po zakończeniu ostatniej wielkiej wojny, która spustoszyła praktycznie całą Europę. Po upływie dziesięcioleci w dalszym ciągu stanowi przejmujące memento dla potomnych” – dodano w uchwale.
Źródło :
www.tvp.info/84302365/patroni-roku-2025
gen. Kazimierz Sosnkowski
(ur. 19 listopada 1885 w Warszawie, zm. 11 października 1969 w Arundel)
Sejm ustanowił rok 2025 Rokiem Generała Kazimierza Sosnkowskiego w 140. rocznicę urodzin „człowieka – symbolu wytrwałej walki o niepodległość”. Kazimierz Sosnkowski był jednym z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego, w czasie wojny polsko-bolszewickiej z 1920 r. stał się z czołowych dowódców, którzy przyczynili się do polskiego zwycięstwa. Parlamentarzyści określili Sosnkowskiego jako „znakomitego organizatora Wojska Polskiego i niezłomnego orędownika sprawy polskiej na arenie międzynarodowej” , przypomnieli, że w 1944 roku krytykował zachodnich aliantów za niedostateczne wsparcie dla walczącej stolicy Polski i zarzucał im oddanie Polski w sowiecką strefę wpływów. „Był człowiekiem renesansu: biegle władał ośmioma językami z łaciną i greką na czele, był znawcą sztuki, filozofii, muzyki i literatury, tłumaczem dzieł Baudelaire’a, miał też talent do nauk ścisłych. Zmarł 11 października 1969 roku, a po 23 latach Jego prochy, w wolnej wreszcie Polsce, zostały złożone w archikatedrze Św. Jana w Warszawie” – napisano w uchwale.
Źródło :
www.tvp.info/84302365/patroni-roku-2025
Milenium Koronacji Dwóch Pierwszych Królów w Gnieźnie
W uchwale o Roku Milenium Koronacji Dwóch Pierwszych Królów podkreślono, że w 1025 r. w katedrze w Gnieźnie królewską koronę włożył tuż przed śmiercią Bolesław Chrobry, a następnie jego syn – Mieszko II Lambert. „Upamiętnienie wstąpienia na tron Bolesława Chrobrego oraz Mieszka II Lamberta jest wspomnieniem wszystkich tych, którzy skupieni wokół idei rodzącego się państwa polskiego, poświęcali czas, energię, a niekiedy i życie, byśmy dziś byli częścią dumnego grona krajów Europy z wielowiekową tradycją państwowości” – podkreślono w uchwale. „Pielęgnowanie pamięci o początkach polskiej państwowości jest naszym obowiązkiem. To również świadectwo roli, jaką Polska odgrywała na świecie przez minione tysiąclecia” – zaznaczono.
Źródło :
www.tvp.info/84302365/patroni-roku-2025
Polscy Bohaterowie z Katynia, Charkowa, Miednoje, Bykowni i innych miejsc
Izba niższa parlamentu jednogłośnie przyjęła uchwałę o ogłoszeniu roku 2025 Rokiem Polskich Bohaterów z Katynia, Charkowa, Miednoje, Bykowni i innych miejsc. „Sejm ustawiając rok 2025 Rokiem Polskich Bohaterów z Katynia, Charkowa, Miednoje, Bykowni i innych miejsc przypomina ich jako żywe postaci reprezentujące wolną Polskę – suwerenne, dumne państwo” – wyjaśniono w uchwale. „Zbrodnia ludobójstwa, której dokonano wiosną 1940 roku, jest bezprzykładnym w historii mordem na przedstawicielach polskiej inteligencji i elit państwowych. Kłamstwo, że zbrodni tej dokonali Niemcy, było fundamentem PRL i zainstalowania na ziemiach polskich moskiewskich władz. Prawda o tej zbrodni stała się inspiracją wolnościowych dążeń Polaków i jest fundamentem wolnej Polski” – czytamy. „W osiemdziesiątą piątą rocznicę rosyjskiej zbrodni dokonanej na polskich bohaterach w Katyniu, Charkowie, Miednoje, Bykowni i innych nieodkrytych jeszcze miejscach, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia jako patronów roku 2025 wszystkich z blisko 22 tysięcy oficerów i przedstawicieli polskiego państwa pomordowanych na mocy rozkazu Kremla z dnia 5 marca 1940 roku” – dodano. Jak napisano, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej „ustanawiając patronat polskiej bohaterskiej elity nad rokiem 2025 chce, aby przypomniano ich postacie”. „Ludzi o ogromnych zasługach dla Polski, bezkompromisowych patriotów przechowujących i czynnie realizujących etos polskiej inteligencji. Trzeba przypomnieć kim byli i jacy byli, i że właśnie dlatego zostali zamordowani” – czytamy.
Źródło :
www.tvp.info/84302365/patroni-roku-2025
rok 2024
Senat Rzeczpospolitej Polskiej ustanowił patronów roku 2024:
- Witold Gombrowicz
- Czesław Miłosz
- Wincenty Witos
- Władysław Zamoyski
- Edukacja ekonomiczna
Sejm Rzeczpospolitej Polskiej ustanowił patronów roku 2024:
- Marek Hłasko
- abp Antoni Baraniak
- Romuald Traugutt
- Wincenty Witos
- Kazimierz Wierzyński
- Melchior Wańkowicz
- Zygmunt Miłkowski
- Rodzina Ulmów
- Polscy olimpijczycy
Witold Gombrowicz
(ur. 4 sierpnia 1904 w Małoszycach, zm. 24 lipca 1969 w Vence)
4 sierpnia 2024 roku przypada 120 rocznica urodzin jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy XX w. Jego twórczość cechuje przede wszystkim umiejętność widzenia człowieka w jego psychologicznym uwikłaniu w relacjach z innymi ludźmi i kulturową spuścizną, poczucie absurdu, ironia, obrazoburstwo dotykające przyjmowanych przez społeczeństwo tradycyjnych wartości, postaw i form. Był twórcą jednak mało znany w Polsce, przede wszystkim z powodów politycznych. Publikował w emigracyjnym Instytucie Literackim w Paryżu, jego utwory ukazywały się też w kraju w tzw. drugim obiegu. Najważniejsze utwory Witolda Gombrowicza to: powieści – „Ferdydurke” (1937), „Trans-Atlantyk” (1953), „Pornografia” (1960) i „Kosmos” (1965); dramaty, „Iwona, księżniczka Burgunda” (1938) i „Ślub” (1953). W uchwale o ustanowieniu roku 2024 Rokiem Witolda Gombrowicza senatorowie podkreślają, że przypadająca w 2024 r. 120. rocznica urodzin pisarza stanowi doskonałą okazję do wzmocnienia potrzeby obecności jego dzieł i myśli w zbiorowej świadomości Polaków.
Źródło :
Patroni Roku 2024 » Witryna edukacyjna Kancelarii Senatu
Patroni roku 2024. Kogo wybrał Sejm? Kogo wybrał Senat?
Czesław Miłosz
(ur. 30 czerwca 1911 w Szetejniach, zm. 14 sierpnia 2004 w Krakowie)
Polski poeta, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz, dyplomata, laureat Literackiej Nagrody Nobla. Jako pisarz i myśliciel stał się jednym z największych autorytetów intelektualnych XX w W Swojej twórczości Miłosz przekracza granice kultur, gatunków i języków. Światowe uznanie przyniósł mu, wydany we wczesnych latach 50. na emigracji tom esejów „Zniewolony umysł”, który stanowi przenikliwą, do dziś nietracącą na aktualności analizę świadomości porażonej przez totalitarne utopie jedną z najważniejszych książek XX w. W 2024 r przypada 20 rocznica śmierci wybitnego pisarza.
Źródło :
Patroni roku 2024. Kogo wybrał Sejm? Kogo wybrał Senat? (dorzeczy.pl)
Wincenty Witos
(ur. 21 stycznia 1874 w Wierzchosławicach, zm. 31 października 1945 w Krakowie)
Polski polityk, działacz ruchu ludowego, twórca przedwojennej partii Polskie Stronnictwo Ludowe, trzykrotny premier II RP. Urodził się w Wierzchosławicach w biednej rodzinie chłopskiej i dzięki swojemu uporowi i samokształceniu doszedł do najwyższych godności w państwie. Uznawany jest za jednego z ojców niepodległej Polski, a także najważniejszych, najbardziej wyrazistych i wpływowych polityków II RP. W czasie II wojny światowej odrzucił niemieckie propozycje utworzenia kolaboracyjnego rządu współpracującego z okupantem. Po utworzeniu w czerwcu 1945 r. Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej Wincenty Witos został powołany na wiceprzewodniczącego Krajowej Rady Narodowej (nie podjął obowiązków). W tym samym roku został prezesem utworzonego przez Stronnictwo Ludowe „Roch” Polskiego Stronnictwa Ludowego (tzw. mikołajczykowskiego). Senatorowie w uchwale o ustanowieniu roku 2024 Rokiem Wincentego Witosa oddali hołd temu wybitnemu mężowi stanu, przypominając działalność Wincentego Witosa i jego polityczne motto działania: „Kiedy nie było Polski niepodległej trzeba do niej dążyć; gdy przyszła – trzeba pracować dla niej; a gdy była w potrzebie – bronić jej”
Źródło :
Patroni roku 2024. Kogo wybrał Sejm? Kogo wybrał Senat? (dorzeczy.pl)
Władysław Zamoyski
(ur. 18 listopada 1853 w Paryżu, zm. października 1924 w Kórniku)
W roku 2024 przypada 100 rocznica śmierci tego wybitnego działacza społecznego, fundatora Zakładów Kórnickich, członka i założyciela Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie, a także Banku Ziemskiego w Poznaniu. Władysław Zamoyski finansował działalność Biblioteki Kórnickiej, wspierał matkę – Jadwigę Zamoyską – w tworzeniu jej dzieła życia, czyli Szkoły Domowej Pracy Kobiet. Zamoyski wykupywał polskie majątki, które były zagrożone przejęciem przez Niemców w germanizowanej przez zaborcę Wielkopolsce. W Zakopanem przyczynił się do budowy elektrowni, wodociągów, szkoły, szpitala, poczty i nowego gmachu Muzeum Tatrzańskiego oraz Bazaru Polskiego na Krupówkach. Dzięki jego staraniom powstała linia kolejowa z Chabówki do Zakopanego. W 1902 roku, dzięki zaangażowaniu Zamoyskiego, trybunał arbitrażowy w Grazu przyznał największe z tatrzańskich jezior stronie polskiej. Ustalona wówczas granica biegnąca m.in. granią Rysów, nie zmieniła się do dzisiaj. Cały swój majątek przekazał narodowi polskiemu, tworząc fundację Zakłady Kórnickie. 10 listopada 1933 roku „za wybitne zasługi dla kraju, pracę społeczną oraz wielką ofiarność” został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta Ignacego Mościckiego Wielką Wstęgą Odrodzenia Polski.
Źródło :
Patroni roku 2024. Kogo wybrał Sejm? Kogo wybrał Senat? (dorzeczy.pl)
Rok edukacji ekonomicznej
W W 2024 r. przypada rocznica 100-lecia: reform gospodarczych Władysława Grabskiego, powstania polskiego złotego, utworzenia Banku Polskiego i Banku Gospodarstwa Krajowego, wydania książki Janusza Korczaka »Bankructwo Małego Dżeka« – jednej z najważniejszych książek w zakresie praktycznej i powszechnej edukacji ekonomicznej, jaką napisano w Polsce”. Senatorowie widząc istotną rolę, jaką pełni edukacja z zakresu wiedzy ekonomicznej zarówno w codziennym życiu Polek i Polaków, jak i w wymiarze efektywnego rozwoju państwa i wzmacniania jego potencjału gospodarczego. Chcą w ten sposób docenić poczynione na przestrzeni ostatnich 100 lat wysiłki tysięcy osób i instytucji zaangażowanych w popularyzowanie i przekazywanie tej, jakże ważnej wiedzy.
Źródło :
Patroni roku 2024. Kogo wybrał Sejm? Kogo wybrał Senat? (dorzeczy.pl)
Marek Hłasko
(ur. 14 stycznia 1934 w Warszawie, zm. 14 czerwca 1969 w Wiesbaden)
Wybitny prozaik i scenarzysta filmowy. Do jego dorobku literackiego należą takie dzieła jak „Baza Sokołowska”, zbiór opowiadań „Pierwszy krok w chmurach”, „Drugie zabicie psa” czy „Piękni dwudziestoletni”. Na podstawie prozy Hłaski powstały m.in. filmy „Zbieg” Stanisława Jędryki czy „Baza ludzi umarłych” Czesława Petelskiego. Posłowie podkreślili, iż jego twórczość potrafiła nasycić banalne motywy i tematy zaczerpnięte z potocznego życia głęboką treścią egzystencjalną, dzięki czemu jego twórczość ma wymowę uniwersalną”.
Źródło :
Patroni roku 2024. Kogo wybrał Sejm? Kogo wybrał Senat? (dorzeczy.pl)
abp Antoni Baraniak
(ur. 1 stycznia 1904 w Sebastianowie, zm. 13 sierpnia 1977 w Poznaniu)
Był salezjaninem, doktorem prawa kanonicznego, najbliższym współpracownikiem kardynała Stefana Wyszyńskiego. W 1953 roku, wraz z prymasem, został aresztowany przez Służbę Bezpieczeństwa. Przez trzy lata był więziony i torturowany przez komunistyczne władze. Przetrzymywano go w więzieniu przy ul. Rakowieckiej. Nigdy się nie załamał, nie zdradził Kościoła ani prymasa Wyszyńskiego. Od 1957 roku był arcybiskupem metropolitą poznańskim. Był też uczestnikiem Soboru Watykańskiego II.
Źródło :
Patroni roku 2024. Kogo wybrał Sejm? Kogo wybrał Senat? (dorzeczy.pl)
Romuald Traugutt
(ur. 16 stycznia 1826 w Szostakowie, zm. 5 sierpnia 1864 w Warszawie)
Był działaczem niepodległościowym, dyktatorem powstania styczniowego. Początkowo, jak inni Polacy, musiał służyć w armii rosyjskiej. Po wybuchu powstania styczniowego objął dowództwo nad jednym z powstańczych oddziałów. Z rąk Rządu Narodowego otrzymał awans na stopień generała i funkcję komisarza wojennego na Galicję. Z ramienia Rządu wyjechał do Francji, gdzie zabiegał o pomoc państw zachodnich w walce z Rosją. 17 października 1863 roku objął funkcję dyktatora powstania. Został aresztowany przez Rosjan w kwietniu 1864 roku i zabity 5 sierpnia na stokach Cytadeli warszawskiej wraz z członkami i pracownikami Rządu Narodowego.
Źródło :
Patroni roku 2024. Kogo wybrał Sejm? Kogo wybrał Senat? (dorzeczy.pl)
Kazimierz Wierzyński
(ur. 27 sierpnia 1894 w Drohobyczu, zm. 13 lutego 1969 w Londynie)
Polski poeta, prozaik, eseista. Zdobywca złotego medalu w konkursie literackim IX Letnich Igrzysk Olimpijskich w Amsterdamie w 1928. Po II wojnie światowej pozostał na uchodźstwie, mieszkał w USA i Wielkiej Brytanii. Nagłaśniał prawdę o popełnionej przez Sowietów zbrodni katyńskiej.
Źródło :
Patroni roku 2024. Kogo wybrał Sejm? Kogo wybrał Senat? (dorzeczy.pl)
Melchior Wańkowicz
(ur. 29 grudnia 1891/10 stycznia 1892 w Kałużycach,
zm. 10 września 1974 w Warszawie)
Melchior Wańkowicz był pisarzem, dziennikarzem, żołnierzem, uczestnikiem walk o Monte Cassino. Nazywany jest ojcem reportażu. „Wypełniał znakomicie to, co składa się na misję dziennikarską: opisując rzetelnie rzeczywistość służyć wspólnocie. Był odważny, „niepokorny” nie ugiął się komunistycznej władzy pomimo szykanowania .Był wnikliwym dziennikarzem, pisarzem, reportażystą, wzorem i symbolem polskiego dziennikarstwa”.
Źródło :
Patroni roku 2024. Kogo wybrał Sejm? Kogo wybrał Senat? (dorzeczy.pl)
Zygmunt Fortunat Miłkowski,
pseudonim Teodor Tomasz Jeż
(ur. 23 marca 1824 w Saracei na Podolu, zm. 11 stycznia 1915 w Lozannie)
Działacz niepodległościowy, pisarz, żołnierz, twórca idei obrony czynnej i skarbu narodowego. Był organizatorem polskiej konspiracji niepodległościowej. Walczył w powstaniu styczniowym. Po jego upadku wyjechał do Francji, a później do Szwajcarii. Dziś nieco zapomniany, w XIX w. był jedną z najważniejszych postaci na scenie politycznej i literackiej. Był wielkim orędownikiem walki o niepodległość i obok Ignacego Kraszewskiego, jednym z najbardziej płodnych powieściopisarzy.
Źródło :
200 lat temu urodził się Zygmunt Miłkowski, pisarz i działacz niepodległościowy,
patron roku 2024 | dzieje.pl – Historia Polski
Rodzina Ulmów
W roku 2024 przypada 80. rocznica zamordowania przez Niemców rodziny Ulmów z Markowej. Ulmowie zostali zabici przez niemieckiego okupanta za ukrywanie kilku rodzin żydowskich. 24 marca 1944 roku na oczach dzieci Niemcy zamordowali najpierw ukrywających się w gospodarstwie Ulmów Żydów, następnie rozszczelano cała rodzinę Ulmów wraz z nienarodzonym dzieckiem. Rodzina ta jest przykładem bohaterstwa i oddania słusznej sprawie. Pomimo groźby śmierci, jaka ciążyła nad wszystkimi Polakami, którzy pomagali Żydom, małżeństwo z Markowej zdecydowało się pomóc zagrożonym bliźnim.
Źródło :
Patroni roku 2024. Kogo wybrał Sejm? Kogo wybrał Senat? (dorzeczy.pl)
Rok Polskich Olimpijczyków
100. rocznica zdobycia pierwszych medali
Rok 2024 został ogłoszony Rokiem Polskich Olimpijczyków. Jest to uhonorowanie wszystkich polskich olimpijczyków, a powodem do świętowania jest 100. rocznica zdobycia przez Polaków pierwszych medali olimpijskich, co miało miejsce 27 lipca 1924 roku na VIII Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu. Medale dla Polski zdobyli wówczas kolarze torowi w składzie: Józef Lange, Jan Łazarski, Tomasz Stankiewicz i Franciszek Szymczyk, a także jeździec Adam Królikiewicz na koniu Picador. Jak przypomniał Sejm w uchwale, dotychczas w 23 letnich i 24 zimowych igrzyskach olimpijskich wystąpiło łącznie 3 012 polskich sportowców, którzy łącznie zdobyli 321 medali: 79 złotych, 96 srebrnych i 146 brązowych”.
Źródło :
Patroni roku 2024. Kogo wybrał Sejm? Kogo wybrał Senat? (dorzeczy.pl)
rok 2023
Sejm Rzeczpospolitej Polskiej ustanowił patronów roku 2023:
- Aleksander Fredro,
- Wojciech Korfanty,
- Maurycy Mochnacki,
- Jerzy Nowosielski,
- Aleksandra Piłsudska,
- Paweł Edmund Strzelecki,
- Jadwiga Zamoyska.
Ponadto Senat Rzeczpospolitej Polskiej, ustawą z 29 listopada 2022 roku, ustanowił 2023 rokiem:
- Mikołaja Kopernika,
- Jana Matejki,
- Wisławy Szymborskiej,
- Włodzimierza Przerwy-Tetmajera,
- Pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta Warszawskiego.
Wojciech Korfanty
(ur. jako Adalbert Korfanty 20 kwietnia 1873 w osadzie Sadzawki, zm. 17 sierpnia 1939 w Warszawie)
20 kwietnia 2023 roku przypada 150. rocznica urodzin Wojciecha Korfantego. Korfanty był wybitnym politykiem i działaczem niepodległościowym, a także myślicielem i publicystą. Był członkiem Naczelnej Rady Ludowej kierującej zwycięskim Powstaniem Wielkopolskim, a następnie dyktatorem III Powstania Śląskiego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pełnił funkcję wicepremiera w rządzie Wincentego Witosa. Był przeciwnikiem polityki obozu piłsudczyków, co wiązało się z prześladowaniem i więzieniem w twierdzy brzeskiej. Po wyjściu z więzienia wyjechał z Polski ale losy ojczyzny nie były mu obojętne. Wrócił w 1939 roku chcąc walczyć w wojnie. Wojciech Korfanty zmarł 17 sierpnia 1939 roku w nie do końca jasnych okolicznościach.
Źródło :
https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/patroni-roku-2023
https://historia.dorzeczy.pl/historia-wspolczesna/388174/patroni-roku-2023-kim-sa-patroni-wybrani-przez-sejm-i-senat.html
Paweł Edmund Strzelecki
(ur. 20 lipca 1797 w Głuszynie, zm. 6 października 1873 w Londynie)
W 2023 r mija 150 rocznica śmierci Pawła Strzeleckiego. Był wybitnym polskim podróżnikiem, geologiem, geografem, badaczem i odkrywcą. Jako pierwszy Polak indywidualnie okrążył świat w celach naukowych, odwiedził wszystkie kontynenty oprócz Antarktydy. Badał tereny Ameryki Północnej i Południowej oraz Australii, Nowej Zelandii i Tasmanii. Dokonał tam wielu odkryć, a najwyższy szczyt kontynentu australijskiego nazwał Górą Kościuszki (Mount Kosciuszko).Odkrył i nazwał także najżyźniejszy rejon rolniczy Australii – Gippsland. Kiedy wrócił do Europy zamieszkał w Wielkiej Brytanii, był członkiem prestiżowych towarzystw naukowych. Angażował się w działalność filantropijną. Organizował m.in. dożywanie dzieci w czasie Wielkiego Głodu w Irlandii.
Źródło :
https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/patroni-roku-2023
https://historia.dorzeczy.pl/historia-wspolczesna/388174/patroni-roku-2023-kim-sa-patroni-wybrani-przez-sejm-i-senat.html
Aleksander Fredro
(ur. 20 czerwca 1793 w Surochowie koło Jarosławia, zm. 15 lipca 1876 we Lwowie)
W 2023 roku obchodzimy 230 rocznicę urodzin Aleksandra Fredry, najwybitniejszego polskiego komediopisarza, a także pamiętnikarza, poety. Jego najsłynniejsze dzieła to „Zemsta” oraz „Śluby panieńskie”. Fredro był także żołnierzem. Walczył w czasie kampanii Napoleona Bonaparte w Rosji – brał udział w wyprawie na Moskwę w 1812 roku. Odznaczony został Orderem Virtuti Militarii oraz Legią Honorową.
Źródło :
https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/patroni-roku-2023
https://historia.dorzeczy.pl/historia-wspolczesna/388174/patroni-roku-2023-kim-sa-patroni-wybrani-przez-sejm-i-senat.html
Aleksandra Piłsudska zd. Szczerbińska
(ur. 12 grudnia 1882 w Suwałkach, zm. 31 marca 1963 w Londynie)
W 2023 roku będziemy obchodzić 60 rocznicę śmierci Aleksandry Piłsudzkiej z domu Szczerbińskiej, która zasłynęła nie tylko jako żona Józefa Piłsudskiego ale również jako działaczka niepodległościowa, członkini Polskiej Organizacji Wojskowej i Polskiej Partii Socjalistycznej, odznaczona orderami Virtuti Militari, Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Niepodległości. W czasie I wojny światowej wstąpiła do Legionów, była aresztowana i osadzona w obozie w Szczypiornie przez władze niemieckie. Aleksandra Piłsudska mocno angażowała się w akcje charytatywne: organizowała pomoc dla sierot, pomagała przedszkolom, wspierała najbiedniejszych i bezdomnych, tworzyła biblioteki i świetlice dla młodzieży.
Źródło :
https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/patroni-roku-2023
https://historia.dorzeczy.pl/historia-wspolczesna/388174/patroni-roku-2023-kim-sa-patroni-wybrani-przez-sejm-i-senat.html
Maurycy Mochnacki
(ur. 13 września 1803 w Bojańcu, zm. 20 grudnia 1834 w Auxerre)
13 września 2023 r. przypada 220 rocznica urodzin Maurycego Mochnackiego – konspiratora, dziennikarza, krytyka literackiego, pianisty oraz polityka. Był członkiem ówczesnych tajnych stowarzyszeń przeciw Rosji w Warszawie, walczył w powstaniu listopadowym, odznaczony został orderem Virtuti Militari. Po upadku powstania został zmuszony do emigracji: carat skazał go zaocznie na śmierć przez powieszenie.
Źródło :
https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/patroni-roku-2023
https://historia.dorzeczy.pl/historia-wspolczesna/388174/patroni-roku-2023-kim-sa-patroni-wybrani-przez-sejm-i-senat.html
Jadwiga Zamoyska
(ur. 4 lipca 1831 w Warszawie, zm. 4 listopada 1923 w Kórniku)
W listopadzie 2023 r. upłynie sto lat od śmierci Jadwigi Zamoyskiej – współtwórczyni Fundacji Zakłady Kórnickie, zaangażowanej społecznie patriotki, poliglotki, autorki spójnego systemu pedagogicznego, założycielki pierwszej w Polsce zawodowej szkoły gospodarstwa domowego i prekursorki myślenia o oświacie w kategoriach zarządzania projektem. Założona przez nią w 1882 r. Szkoła Domowej Pracy Kobiet, była „nowoczesną odpowiedzią na ówczesne potrzeby społeczne kobiet”. Była jedną z pierwszych osób odznaczonych Orderem Odrodzenia Polski. Wraz z synem Władysławem (właścicielem dóbr zakopiańskich) angażowała się w różne inicjatywy społeczne. Hasłem, które przyświecało jej działaniom było: „Służyć Bogu, służąc Ojczyźnie, służyć Ojczyźnie, służąc Bogu”. Jadwiga Zamoyska jest uznaną przez Kościół za Służebnicą Bożą.
Źródło :
https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/patroni-roku-2023
https://historia.dorzeczy.pl/historia-wspolczesna/388174/patroni-roku-2023-kim-sa-patroni-wybrani-przez-sejm-i-senat.html
Jerzy Nowosielski
(ur. 7 stycznia 1923 w Krakowie, zm. 21 lutego 2011 w Krakowie)
W 2023 roku obchodzimy stulecie urodzin Jerzego Nowosielskiego – wybitnego malarza, rysownika, scenografa, pedagoga, filozofa, teoretyka sztuki i myśliciela religijnego, uważanego za jednego z najwybitniejszych współczesnych pisarzy ikon i jedną z najważniejszych postaci polskiej kultury współczesnej. Nie tylko tworzył sztukę, ale także pisał o niej. Wykonał wyposażenie i polichromie licznych świątyń rzymskokatolickich, grekokatolickich i prawosławnych. Malował także akty kobiece i pejzaże oraz formy abstrakcyjne.
Źródło :
https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/patroni-roku-2023
https://historia.dorzeczy.pl/historia-wspolczesna/388174/patroni-roku-2023-kim-sa-patroni-wybrani-przez-sejm-i-senat.html
Bohaterki i bohaterowie
Getta Warszawskiego
(istniało od 2 października 1940, a zamknięte i odizolowane od reszty miasta 16 listopada 1940, zlikwidowane po powstaniu w maju 1943 r.)
W 2023 roku przypada 80. rocznica powstania w getcie warszawskim. Senat ustanawiając rok 2023 rokiem Pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta Warszawskiego, oddał hołd poległym oraz tym, którzy przeżyli i do końca swoich dni podnosili głos protestu przeciwko zbrodniczym planom zagłady narodu. W 1940 r w getcie warszawskim zamknięto 400 tys. Żydów a 22 lipca 1942 r. Niemcy rozpoczęli ich deportację do obozu zagłady w Treblince, gdzie zmarło niemal 300 tys. warszawskich Żydów. 19 kwietnia 1943 r. w warszawskim getcie wybuchło Powstanie kwietniowe, było największym zbrojnym zrywem Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwszym powstaniem miejskim w okupowanej Europie.
Źródło :
https://senat.edu.pl/edukacja/patroni-roku/news/patroni-roku-2023
https://historia.dorzeczy.pl/historia-wspolczesna/388174/patroni-roku-2023-kim-sa-patroni-wybrani-przez-sejm-i-senat.html
Mikołaj Kopernik
(1473–1543)
W rok 2023 będziemy obchodzić 550 rocznicę urodzin jednego z najwybitniejszych polskich uczonych-Mikołaja Kopernika. Był prawdziwym człowiekiem renesansu. Jego wiedza obejmowała wiele dziedzin nauki. Był prawnikiem, urzędnikiem, dyplomatą, lekarzem, duchownym, doktorem prawa kanonicznego, matematykiem, ekonomistą. Zajmował się również strategią wojskową, kartografią i filologią. Był światowej rangi astronomem i astrologiem. Człowiek, który zmienił postrzeganie świata. Jako astronom był twórcą heliocentrycznego modelu Układu Słonecznego. Główne dzieło Kopernika to „De revolutionibus orbium coelestium” „O obrotach sfer niebieskich” wywołało jedną z najważniejszych rewolucji naukowych od czasów starożytnych, nazywaną przewrotem kopernikańskim. W nauce światowej uważany jest za twórcę metody naukowej w dociekaniu prawdy. Z tego powodu heliocentryzm bywa nazywany kopernikanizmem, a kosmologiczno-filozoficzny postulat odrzucenia wszelkiego geocentryzmu i antropocentryzmu – zasadą kopernikańską.
Źródło :
https://senat.edu.pl/edukacja/patroni-roku/news/patroni-roku-2023
https://historia.dorzeczy.pl/historia-wspolczesna/388174/patroni-roku-2023-kim-sa-patroni-wybrani-przez-sejm-i-senat.html
Jan Matejko
(ur. 24 czerwca 1838 w Krakowie, zm. 1 listopada 1893 w Krakowie)
W 2023 roku obchodzimy 130 rocznicę śmierci jednego z najwybitniejszych twórców malarstwa historycznego w Europie. Namalował ponad 300 obrazów. Jego celem było ukazanie w dziełach sztuki przyczyn upadku I Rzeczypospolitej oraz przypomnienie jej chlubnej przeszłości i dawnej potęgi. W ten sposób przekonywał Polaków żyjących pod zaborami o wartości ich kulturowego dziedzictwa i podtrzymywał dążenia do odzyskania niepodległości.
Źródło :
https://senat.edu.pl/edukacja/patroni-roku/news/patroni-roku-2023
https://historia.dorzeczy.pl/historia-wspolczesna/388174/patroni-roku-2023-kim-sa-patroni-wybrani-przez-sejm-i-senat.html
Wisława Szymborska
(ur. 2 lipca 1923 na Prowencie, obecnie część Kórnika, zm. 1 lutego 2012 w Krakowie)
Wisława Szymborska – poetka, polonistka i laureatka nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Pisała w czasopismach tj. „Życie Literackie”, „Pismo”. Wydała 12 zbiorów poezji oraz 4 zbiory felietonów. W 1996 roku otrzymała Nagrodę Nobla, a ponadto inne nagrody, m.in. im. J.W. Goethego, im. J.G. Herdera czy polskiego Pen Clubu. W uchwale podjętej przez Senat, senatorowie podkreślają, że „o doniosłości literackiego dorobku Szymborskiej świadczą nie tylko nagrody, ale także fakt, że ma ona wciąż wierne grono czytelników w Polsce i za granicą. Inspiruje literaturoznawców, kulturoznawców, filozofów, krytyków sztuki, a także zwykłych czytelników, którzy znajdują w jej poezji odpowiedzi na najważniejsze pytania”.
Źródło :
https://senat.edu.pl/edukacja/patroni-roku/news/patroni-roku-2023
https://historia.dorzeczy.pl/historia-wspolczesna/388174/patroni-roku-2023-kim-sa-patroni-wybrani-przez-sejm-i-senat.html
Włodzimierz Przerwa-Tetmajer
(ur. 31 grudnia 1861 w Harklowej, zm. 26 grudnia 1923 w Krakowie)
W 2023 roku przypada 100. rocznica śmierci znakomitego krakowskiego artysty Włodzimierza Przerwy-Tetmajera – malarza, grafika, poety, prozaika, dramaturga, scenografa, publicysty, działacza politycznego aktywnie zaangażowanego w walkę o niepodległość Polski. Człowieka o ogromnej odwadze i sile charakteru, wspaniałego męża, ojca i przyjaciela. W jego dziełach malarskich odzwierciedla się znamienna dla okresu Młodej Polski fascynacja rodzimym folklorem. Artysta trwale wpisał się również w dzieje polskiego życia politycznego jako pełen pasji polityk i patriota.
Źródło :
https://senat.edu.pl/edukacja/patroni-roku/news/patroni-roku-2023
rok 2022
Sejm Rzeczpospolitej Polskiej ustanowił patronów roku 2022:
- Ignacy Łukasiewicz,
- Maria Konopnicka,
- Maria Grzegorzewska,
- Wanda Rutkiewicz,
- Józef Mackiewicz,
- Józef Wybicki,
- Romantyzm Polski
Ignacy Łukasiewicz
(ur. 8 lub 23 marca 1822 r. w Zadusznikach, zm. 7 stycznia 1882 r. w Chorkówce)
200 lat temu, w marcu 1822 r., urodził się Ignacy Łukasiewicz, twórca światowego przemysłu naftowego. W 2022 r. przypada także 140. rocznica jego śmierci. Z wykształcenia był farmaceutą, podczas pracy w aptece prowadził badania nad destylacją ropy naftowej, z której udało mu się wydzielić naftę. Następnie założył pierwszą na świecie kopalnię ropy naftowej, w Bóbrce w powiecie krośnieńskim. Jest wynalazcą lampy naftowej oraz pionierem przemysłu naftowego w Europie. Był zaangażowany walkę o niepodległość Ojczyzny. Brał udział w konspiracji podczas Powstania Krakowskiego, wspierał finansowo Powstanie Styczniowe. Był on także filantropem i działaczem społecznym.
Źródło : https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/patroni-roku-2022
Maria Konopnicka
(ur. 23 maja 1842 r. w Suwałkach, zm. 8 października 1910 r. we Lwowie)
W 2022 r. przypada 180 rocznica urodzin polskiej pisarki, poetki, tłumaczki i publicystki, twórczyni literatury dziecięcej, tworzącej w okresie realizmu, która w swoich tekstach wyrażała sprzeciw wobec antypolskiej polityki zaborców. Była odważną i niezwykłą kobietą o szerokich horyzontach. Należy docenić jej zasługi w walce o prawa kobiet.
Źródło : https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/patroni-roku-2022
Maria Grzegorzewska
(ur. 18 kwietnia 1887 w Wołuczy, zm. 7 maja 1967 w Warszawie)
Założycielka Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej, który w tym roku obchodzi 100 rocznicę utworzenia. Maria Grzegorzewska była naukowcem, pedagog specjalnym, tyflopedagogiem, tyflopsychologiem, działaczką społeczną. Jako pierwsza w Polsce podjęła systematyczne badania nad zagadnieniami pedagogiki niepełnosprawnych, stworzyła jej podstawy. Jej dzieła stanowią inspirację dla kolejnych badaczy i twórców akademickiej pedagogiki specjalnej oraz praktyki edukacyjnej, terapeutycznej i rehabilitacyjnej.
Źródło : https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/patroni-roku-2022
Wanda Rutkiewicz
(ur. 4 lutego 1943 w Płungianach, zaginęła 13 maja 1992 na stokach Kanczendzongi w Himalajach)
Himalaistka, pierwsza Polka i trzecia kobieta na świecie, która zdobyła najwyższy szczyt świata – Mount Everest. Imponowała siłą, sprawnością fizyczną i niezwykłą inteligencją. Była prekursorką kobiecych zespołów górskich. W 2022 r. mija 30 lat od śmierci himalaistki.
Źródło : https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/patroni-roku-2022
Józef Mackiewicz
(ur. 1 kwietnia 1902 w Petersburgu, zm. 31 stycznia 1985 w Monachium)
120 lat temu, 1 kwietnia 1902 r., w Petersburgu urodził się wybitny polski pisarz, publicysta, działacz emigracyjny – Józef Mackiewicz. Pisał zawsze o tematach trudnych i niejednoznacznych. Niezależnie, czy były to powieści, czy artykuły prasowe, bohaterem jego utworów stawał się człowiek uwikłany w skomplikowane mechanizmy historii. Był nieprzejednanym wrogiem totalitaryzmów, szczególnie komunizmu. Był pierwszym Polakiem, który jeszcze w czasie II wojny światowej badał ślady zbrodni katyńskiej.
Źródło : https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/patroni-roku-2022
Józef Wybicki
(ur. 29 września 1747 w Będominie, zm. 10 marca 1822 w Manieczkach)
Z wykształcenia prawnik, działalność polityczną rozpoczął w wieku 20 lat jako poseł na sejm w I Rzeczypospolitej. Długoletni współpracownik oraz przyjaciel gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, z którym wziął udział w wyprawie na pomoc powstańcom w Wielkopolsce w 1794, a później współdziałał w Legionach Polskich we Włoszech, w których powstanie w 1797 miał znaczący wkład. Autor polskiego hymnu narodowego, wielokrotny poseł na Sejm, jeden z inicjatorów Konfederacji Barskiej, uczestnik prac wdrażających Konstytucję 3 Maja, współorganizator Insurekcji Kościuszkowskiej. W 2022 r. będziemy obchodzić także 225-lecie powstania „Pieśni Legionów Polskich we Włoszech”.
Źródło : https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Wybicki
Romantyzm polski
W 1822 r. w Wilnie ukazały się „Ballady i romanse” Adama Mickiewicza, zawarte w tomiku poetyckim, który wyznaczył początek polskiego romantyzmu. Wtedy po raz pierwszy ujrzały światło dzienne „Romantyczność”, „Powrót taty”, „Świtezianka”, „Pani Twardowska”, bez których trudno wyobrazić sobie ostatnich dwieście lat polskiej kultury”. Rok 2022 został ogłoszony Rokiem Romantyzmu Polskiego. Była to epoka, w której tworzyli genialni artyści, myśliciele i działacze polityczni, którzy w sytuacji narodowej niewoli stworzyli kraj duchowej wolności, rozwinęli programy niepodległościowe, a zarazem wynieśli polską muzykę, literaturę i malarstwo do rangi czołowych osiągnięć kultury europejskiej”. Najwybitniejsi twórcy epoki romantyzmu: Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, Cyprian Norwid w dziedzinie literatury, Fryderyk Chopin i Stanisław Moniuszko w muzyce, Piotr Michałowski i Jan Matejko w malarstwie. Bez Maurycego Mochnackiego i jego pism o wolnych Polakach, bez wieszczów Mickiewicza i Słowackiego, pochowanych w królewskich kryptach, bo Polacy uznali, że królom Polski są równi, nie byłoby Legionów Piłsudskiego czy Powstańców Warszawskich. To z romantyzmu wyrósł nowoczesny mesjanizm Jana Pawła II.
Źródło : https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/patroni-roku-2022
rok 2021
Sejm Rzeczpospolitej Polskiej ustanowił patronów roku 2021*.
Są nimi:
– Stefan Wyszyński,
– Stanisław Lem,
– Cyprian Kamil Norwid,
– Krzysztof Kamil Baczyński
– Tadeusz Różewicz.
2021 jest także rokiem Konstytucji 3 Maja.
*) https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/komunikat.xsp?documentId=71D186DF43A23C4DC125862D0079916F
Stefan Wyszyński
(ur. 3 sierpnia 1901 r., zm. 28 maja 1981r.)
W 2021 r. przypada 40. rocznica śmierci, a także 120. urodzin duchownego. Kardynał Wyszyński był głosicielem uniwersalnych wartości chrześcijańskich i mężem stanu. Występował w imieniu Ojczyzny, domagając się od komunistycznych władz poszanowania wolności religijnej i broniąc polskiej kultury oraz zrozumienia znaczenia wolności Narodu, która dla Prymasa Tysiąclecia była priorytetem działalności kapłańskiej i społecznej.
kliknij tutaj, aby zobaczyć publikacje dostępne w naszej Bibliotece
Stanisław Lem
(ur. 12 lub 13 września 1921 we Lwowie, zm. 27 marca 2006 w Krakowie)
Najwybitniejszy przedstawiciel polskiej fantastyki i jednego z najpoczytniejszych pisarzy science-fiction na świecie, autor m. in. „Cyberiady”, „Solaris” czy „Bajek robotów”. W 2021 roku przypada 100. rocznica urodzin pisarza. W swoich rozważaniach nad kondycją współczesnego człowieka, skutkami postępu technicznego i cywilizacyjnego dostrzegał wiele zagadnień fundamentalnych dla kultury i myśli współczesnej. Przestrzegał przed negatywnymi skutkami technicznego rozwoju cywilizacji, a jego prace teoretyczne i prognozy futurologiczne mają znaczący wpływ na definiowanie miejsca ludzkości we wszechświecie i prognozowanie jej losu.
kliknij tutaj, aby zobaczyć publikacje dostępne w naszej Bibliotece
Cyprian Kamil Norwid
(ur. 24 września 1821 w Laskowie-Głuchach, zm. 23 maja 1883 w Paryżu)
Właściwie Cyprian Ksawery Gerard Walenty Norwid herbu Topór – polski poeta, prozaik, dramatopisarz, eseista, grafik, rzeźbiarz, malarz i filozof. W 2021 roku przypada dwusetna rocznica urodzin, wybitnego poety, dramatopisarza, prozaika i myśliciela, a także artysty sztuk pięknych. W twórczości swej Norwid odwoływał się do narodowej i ogólno-europejskiej tradycji, a zarazem był odważnym nowatorem. Twórczy wkład Norwida w nowoczesną polską literaturę, a szerzej w polską kulturę, jest ogromny, na wielu polach decydujący.
kliknij tutaj, aby zobaczyć publikacje dostępne w naszej Bibliotece
Krzysztof Kamil Baczyński
(ur. 22 stycznia 1921 w Warszawie, zginął 4 sierpnia 1944 w Powstaniu Warszawskim)
Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli poetów pokolenia Kolumbów. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Armii Krajowej, oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej oraz osiągnięcia w działalności na rzecz rozwoju polskiej kultury. Twórczość Baczyńskiego charakteryzuje się dużą dynamiką zmian – ewolucją postawy wobec rzeczywistości, która pociągała za sobą zmianę w repertuarze środków artystycznych. Zaczął pisać już jako gimnazjalista. Od 1940 publikował konspiracyjne tomiki wierszy (m.in. pod pseudonimem Jan Bugaj), a także anonimowo w podziemnych antologiach i czasopismach („Dzień Warszawski”, „Miesięcznik Literacki”). Jego twórczość jest ponadczasowa i chociaż przyszło mu żyć i tworzyć w ciężkich czasach okupacji, często wybiegał w przyszłość. Poeta unikał wypowiadania się na tak zwane tematy doraźne. Zapewne dlatego, że stając ponad politycznymi podziałami, patrzył dalej – poza wojnę, w czas, kiedy się ta makabra skończy; był – jak to ujął Kazimierz Wyka – „po stronie nadziei”.
kliknij tutaj, aby zobaczyć publikacje dostępne w naszej Bibliotece
Tadeusz Różewicz
(ur. 9 października 1921 w Radomsku, zm. 24 kwietnia 2014 we Wrocławiu)
W 2021 roku przypada setna rocznica urodzin Tadeusza Różewicza. Wybitny polski poeta, dramaturg, prozaik i scenarzysta, głęboko związany z losem pokolenia wojennego, baczny obserwator życia codziennego, społecznego i politycznego. Filozoficzna i egzystencjalna głębia obecna w twórczości Różewicza ma charakter uniwersalny, dzięki czemu nie tylko trafia do odbiorców z całego świata, ale jeszcze długo będzie oddziaływać na współczesną literaturę polską.
kliknij tutaj, aby zobaczyć publikacje dostępne w naszej Bibliotece
Konstytucja 3 Maja
Uchwalony 3 maja 1791 r. przez Sejm Wielki Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego akt wprowadził trójpodział władzy, niósł gwarancje swobód obywatelskich, tradycje chrześcijańskie, tolerancję i wartości Oświecenia. Jako pierwsza w Europie i druga na świecie Ustawa Rządowa stanowiła dowód głębokiego patriotyzmu oraz zrozumienia spraw obywatelskich i społecznych.
kliknij tutaj, aby zobaczyć publikacje dostępne w naszej Bibliotece
rok 2020
Rok ten ustanowiony został przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej:
- Rokiem Bitwy Warszawskiej (1920), w 100. rocznicę bitwy,
- Rokiem św. Jana Pawła II (1920-2005), w 100. rocznicę urodzin,
- Rokiem Hetmana Stanisława Żółkiewskiego (1547-1620), w 400. rocznicę śmierci,
- Rokiem Romana Ingardena (1893-1970), w 50. rocznicę śmierci,
- Rokiem Leopolda Tyrmanda (1920-1985), w 100. rocznicę urodzin i 35. rocznicę śmierci.
Poniżej można znaleźć bardziej szczegółowe informacje oraz literaturę związaną z tematem, która jest dostępna w naszej Bibliotece
Bitwa Warszawska
fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Bitwa Warszawska, zwyczajowo nazywana Cudem nad Wisłą – operacja wojskowa stoczona w dniach 13–25 sierpnia 1920 roku pomiędzy oddziałami sowieckiej Armii Czerwonej, a armiami Wojska Polskiego
kliknij tutaj, aby dowiedzieć się więcej i zobaczyć literaturę związaną z tematem
Jan Paweł II
fot. Grzegorz Gałązka
Jego wybór na Stolicę Piotrową miał szczególny wpływ na wydarzenia w Europie Wschodniej i w Azji w latach 80. i 90. XX wieku, w szczególności na przemiany demokratyczne w Polsce i w innych krajach bloku wschodniego.
kliknij tutaj, aby dowiedzieć się więcej i zobaczyć literaturę związaną z tematem
Hetman Stanisław Żółkiewski
Staranne wykształcenie, doświadczenie kancelaryjne i znajomość kilku języków czyniły z Żółkiewskiego idealnego pretendenta do służby dyplomatycznej. Przyszły hetman wolał jednak wojaczkę.
kliknij tutaj, aby dowiedzieć się więcej i zobaczyć literaturę związaną z tematem
Roman Ingarden
fot. PAP/I. Jarosińska
W 1957 roku został kierownikiem Katedry Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie dzięki niemu powstał najsilniejszy ośrodek polskiej fenomenologii. Był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk. Był autorem wielu książek, artykułów oraz przekładów
kliknij tutaj, aby dowiedzieć się więcej i zobaczyć literaturę związaną z tematem
Leopold Tyrmand
fot. z archiwum rodzinnego Tyrmandów
Pisarstwo Tyrmanda i jego postawa stanowiły wyzwanie rzucone ideologom nowego ustroju. „Był on nie tylko bezlitosnym krytykiem komunizmu, lecz także arbitrem warszawskiej elegancji, znawcą i namiętnym propagatorem zakazanego w czasach stalinowskich jazzu”
kliknij tutaj, aby dowiedzieć się więcej i zobaczyć literaturę związaną z tematem
–